Mundur i dystynkcje
Mundur myśliwski to jeden z elementów tradycji, kultury i etyki łowieckiej. Noszenie munduru myśliwskiego to wyraz poszanowania Polskiego Związku Łowieckiego i samego łowiectwa. Mundur klasyfikuje nas wśród grona ludzi uprawiających to samo hobby, nawiązuje do rycerskich tradycji łowiectwa, stanowi powód do dumy.Jednak nie każdy z nas, nawet jeśli posiada mundur galowy, wie dokładnie jak go nosić i jak powinien wyglądać jego kompletny skład.
Definicja munduru – Mundur jest to charakterystyczny, jednolity dla danej formacji, organizacji ubiór.
Mundur myśliwski – uroczysty,wyjściowy ubiór myśliwski, którego wzorzec został zatwierdzony przez Naczelną Radę Łowiecką. Składa się z ciemnozielonych spodni i marynarki, na której naszyte są myśliwskie dystynkcje. Guziki wykonane z poroża. Do pełnej gali zielony sznur paradny i kordelas.
Posiadając własny model stroju organizacyjnego winniśmy uczestniczyć jednakowo ubrani w różnych uroczystościach,nie tylko łowieckich, i wyróżniać się, jako grupa ludzi, którzy z honorem reprezentują Polski Związek Łowiecki.
Nadal nie ma obowiązku posiadaniastroju organizacyjnego polskich myśliwych. Nikt nie zmusza kolegów myśliwych dojego zakupu. Pozostaje to wciąż kwestią sumienia i wewnętrznej potrzeby każdego myśliwego. Dobrze jest ten problem unormowany na szczeblu krajowym, gorzej na okręgowym, gdzie wielu członków okręgowych rad łowieckich nie ma munduru. Różnie jest na szczeblu kół łowieckich. Wyrazy uznania należą się tym kołom, które ten problem postawiły na walnych zgromadzeniach i swą własną decyzją przyjęły obowiązek zakupu munduru przez członków koła. Jak wspaniale na zdjęciach w”Łowcu Polskim, czy stronach internetowych kół łowieckich, wyglądają myśliwi umundurowani podczas uroczystości okręgowych lub jubileuszach kół.Otwartym pozostaje pytanie, czy organizacja z wieloletnim dorobkiem, spadkobierca polskich tradycji łowieckich,wyróżniająca się swą działalnością w ochronie polskiej przyrody, powinna wprowadzić obowiązek posiadania przez swych członków munduru. W wielu przypadkach taki obowiązek wiąże bardziej członków, daje im poczucie dumy z przynależności i nakłada obowiązek dbania o honor organizacji.
Jeżeli mundur dla wielu kolegów jest jednak strojem trochę zbyt sztywnym na mniej oficjalne, bardziej swobodne spotkania towarzyskie to możemy ubrać się w elegancki, dobrze skrojony strój, w którym niech będzie wpięta chociażby odznaka PZŁ. Nie wstydźmy się swojej organizacji. Dziś oferta handlowa jest ogromna. Wielu myśliwych przyjeżdżając do łowiska prezentuje się tak jak powinien wyglądać myśliwy. Schludnie iestetycznie w stroju adekwatnym do wykonywania polowania. Jest to spore osiągnięcie w podejściu do łowiectwa i odrodzeniu się poczucia obowiązku dbania o wygląd. Natomiast oficjalny strój organizacyjny, zwany mundurem myśliwskim,powinien wisieć w szafie każdego myśliwego i być zakładany szczególnie na uroczyste okazje.
Rys historyczny polskiego munduru myśliwskiego.
W języku polskim określenie to pojawiło się w XVIII wieku i pochodzi z języka francuskiego – la montuje lub niemieckiego – die Montur. Może być polowy i wyjściowy – reprezentacyjny, a także paradny. Mundur wyróżnia i określa przynależność organizacyjną. Jest jednym z symboli, obok sztandaru, odznaczeń, hymnu, organizacji do której się należy. Zakładany, by podkreślić z dumą, że jesteśmy członkiem jakiejś organizacji i godnie ją reprezentujemy. Mundury noszą żołnierze, strażacy,policjanci, harcerze, górnicy. Jest mundur szkolny i bardzo dużo mundurów organizacji społecznych. Są też mundury historyczne, regionalne zwane zwykle strojami ludowymi. Wszystkie one podkreślają, do jakiej należymy organizacji lub z jakiego regionu pochodzimy. Wszyscy, którzy zakładają mundur czują się w nim wyróżnieni oraz demonstrują i reprezentują swoją postawą honor organizacji.
Polscy myśliwi, którzy zjednoczyli się w jedną ogólnopolską organizację po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w (1936 r.), już w dwa lata po ustaniu wojen o granice państwa uznali, że mundur myśliwski jest niezbędnym elementem życia organizacji i należy do tradycji łowieckiej. Pochodzili z różnych zaborów,posiadali inne przyzwyczajenia, ale rozumieli potrzebę opracowania polskiego wzoru munduru myśliwskiego. Dlatego pracowali w okresie II Rzeczypospolitej nad oficjalnym wzorem stroju organizacyjnego, w którym sfotografował się także Prezydent RP prof. Ignacy Mościcki.
Gdyby przyjrzeć się polskiej literaturze łowieckiej to bardzo trudno znaleźć odniesienie do munduru i w ogóle stroju myśliwskiego, także tego używanego podczas polowań. Może wynikało to z tego, że każdy myśliwy rozumiał znaczenie estetycznego wyglądu i nie był to temat do rozważań, bo było to oczywiste.Jednak lata po II wojnie światowej zdegradowały wygląd myśliwego, zwłaszcza w łowisku. Sklepy myśliwskie nie oferowały ubrań i obuwia do polowania. Myśliwi używali kurtek wojskowych i milicyjnych, co było nielegalne. Zakładali czarne gumowce lub gumofilce, takie same jak na budowach czy w gospodarstwach rolnych.Na przełomie lat 70 i 80-tych ubiegłego wieku, gdy do sklepu dostarczono zielone kurtki typu łowieckiego, to zostały rozdzielone po 4 na koło, chyba po to żeby było sprawiedliwie. Myśliwy nie mógł kupić ich indywidualnie. Tak żemundur łowiecki nie był oczywistym elementem życia polskich myśliwych.Oglądając zdjęcia z jubileuszy kół łowieckich z lat 60, 70 i 80 XX wieku widać jak mało popularny był mundur łowiecki. A przecież Polski Związek Łowiecki opracował wzorzec stroju myśliwskiego zatwierdzony uchwałą Naczelnej Rady Łowieckiej w 1973 roku. Właśnie ta uchwała, z 29 listopada 1973 r., właściwie do dnia dzisiejszego określiła wygląd munduru galowego, który stał się oficjalnym, uroczystym strojem organizacyjnym polskich myśliwych.
Po zmianach politycznych 1989 roku również Polski Związek Łowiecki powoli powracał do zwrócenia większej uwagi na tradycję, zwyczaje i etykę myśliwską, w tym na sposób ubierania się myśliwych.
W 1992 roku Komisja Etyki,Tradycji i Zwyczajów Łowieckich przy Naczelnej Radzie Łowieckiej opracowała zbiór zasad etyki, tradycji i zwyczajów łowieckich zatwierdzonych uchwałą N. R. Ł. z dnia 06.06.1992 roku. Tam w punkcie 30 jest napisane wprawdzie, że: „na polowaniu myśliwy występuje w estetycznym ubiorze myśliwego, odpowiadającym tradycji, ale też uwzględnia zwyczaje w jego środowisku”. Nie ma natomiast nic w „zbiorze” o galowym mundurze myśliwskim. I tak jest do dziś. Polski Związek Łowiecki nie zdecydował się na wprowadzenie obowiązku dla wszystkich myśliwych, posiadania reprezentacyjnego stroju organizacyjnego, zwanego mundurem myśliwskim.
Potrzeba zmian w stroju myśliwskim spowodowała, że zdaniem wielu myśliwych obowiązujący od 1973 roku wzorzec munduru galowego, należałoby zmienić. Naczelna Rada łowiecka wychodząc naprzeciw tym postulatom i kierując się troską o kultywowanie tradycji łowieckich, a także dbając o wizerunek Polskiego Związku Łowieckiego, powołała uchwałą nr 39/2007 z 12 kwietnia 2007 r. zespół ds. wizualizacji Polskiego Związku Łowieckiego w składzie: Wojciech Cieplak, Bogusław Chłąd, Marek Piotr Krzemień, Krzysztof Mielnikiewicz, Marek Rogozinski i Władysław Zabłocki, która przy pomocy artysty plastyka Stefana Madaja, miała a zadanie opracowanie stroju myśliwskiego a także opracowanie projektu flagi związkowej, ceremoniału sztandarowego, wzorów pieczątek, wzorów liternictwa i papierów firmowych,wizytówek, szyldów, legitymacji, dyplomów ślubowania, tablic zewnętrznych i informacji wewnętrznej, itp. (źródło Łowiec Polski nr 2/2009 r.). 16 grudnia 2008 r. odbyło się XII w kadencji posiedzenie Naczelnej Rady Łowieckiej.Wiodącym jej tematem była wizualizacja Polskiego Związku Łowieckiego i przedstawionymi projektami m.in. dotyczącymi stroju organizacyjnego. W konsekwencji Naczelna Rada Łowiecka, 16 grudnia 2008 r. przyjęła uchwałę w sprawie stroju organizacyjnego wraz z dystynkcjami, która obowiązuje od 1 stycznia 2009 r. Zespół, zgodnie z wcześniejszymi zaleceniami NRŁ, pozostawił dotychczasowy krój marynarki i spodni dostosowując kolorystykę pozostałych ubiorów. Zaakceptowano wzór płaszcza jesiennego, kurtki letniej i kapelusza. Był to krok w dobrym kierunku, ujednolicający wygląd polskiego myśliwego podczas oficjalnych uroczystości.
Promowaniem nowego stroju organizacyjnego zajął się m.in. Łowiec Polski (nr 2/2009 r.), a załącznik do uchwały, ze szczegółowym opisem munduru galowego, znajduje się na stronie internetowej Polskiego Związku Łowieckiego. Mundur, zgodnie z definicją, to przepisowy, ustalony przez władze ubiór wyróżniający członków określonej organizacji społecznej, formacji wojskowej lub grupy zawodowej. Jest to uniform, więc trzeba go nosić ściśle z postanowieniem, w tym wypadku, uchwały NRŁ, bez dowolnej zmiany jakiejkolwiek jego części. Począwszy od butów poprzez skarpetki a kończąc na koszuli i krawacie. Jednym słowem mundur to elegancja,ale także dyscyplina noszenia w każdym miejscu i czasie. Mundur spełnia swoją rolę podczas szczególnych uroczystości, jubileuszy, zjazdów itp. Zatem należy go propagować wśród myśliwych i przyjąć zasadę, że należy go nosić zgodnie z postanowieniami uchwały NRŁ.
Załącznik do uchwały nr 60/2008 zdnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie stroju organizacyjnego wraz z dystynkcjami
I. ŁOWIECKI STRÓJ ORGANIZACYJNY
1. Strój organizacyjny członka PZŁ składa się z marynarki, letniej koszuli i spodni (dla pań spódniczki)koloru zielonego oraz płaszcza jesienno-zimowego, uszytych wg wzoru zatwierdzonego przez NRŁ.
2. Do stroju obowiązuje białakoszula, zielony gładki krawat, na którym ewentualnie może być umieszczone logo PZŁ, czarne buty, czarny pasek oraz czarne lub ciemnozielone skarpetki.
3. Do stroju przynależy zielony sznur zakończony ozdobną metalową kocówką z oznakami PZŁ (wg wzoru zatwierdzonego przez NRŁ), noszony z prawego ramienia do pierwszego od góry guzika zapinającego marynarkę. Uzupełnieniem stroju może być kordelas zawieszony pionowo na rapciach wzdłuż szwu lewej nogawki spodni, tak aby rękojeść była widoczna na tle marynarki.
4. Umieszczone na kołnierzu dystynkcje określają pozycję myśliwego w organizacyjnej hierarchii.
a). Złote (stylizowana gałązka jedliny z szyszkami oraz obszyciem obrzeży kolorem karminowym):
• Prezes NRŁ, • Łowczy Krajowy
b). Złote (stylizowana gałązka jedliny z szyszkami oraz obszyciem obrzeży w kolorze dystynkcji)
• członkowie honorowi PZŁ,
• wszyscy członkowie organów krajowych PZŁ(Naczelna Rada Łowiecka, Zarząd Główny PZŁ, Główny
• Sąd Łowiecki, Kapituła Odznaczeń Łowieckich, Główna Komisja Rewizyjna, Główny Rzecznik Dyscyplinarny).
c). Złote (stylizowana gałązka jedliny bez szyszek oraz obszyciem obrzeży w kolorze dystynkcji
• członkowie stałych komisji problemowych Naczelnej Rady Łowieckiej
d). Srebrne (stylizowana gałązka jedliny z szyszkami oraz obszyciem obrzeży kolorem karminowym):
• Prezes Okręgowej Rady Łowieckie
• Łowczy Okręgowy
e). Srebrne (stylizowana gałązka jedliny z szyszkami oraz obszyciem obrzeży w kolorze dystynkcji):
• wszyscy członkowie organów okręgowych PZŁ (Okręgowa Rada Łowiecka, Zarząd Okręgowy PZŁ, Okręgowy Sąd Łowiecki, Okręgowa Komisja Rewizyjna, Okręgowy Rzecznik Dyscyplinarny)
g). Zielone (stylizowana gałązka jedliny z szyszkami oraz obszyciem obrzeży kordonkiem w kolorze dystynkcji):
• Prezesi kół łowieckich
• Łowczowie kół łowieckich
h). Zielone (stylizowana gałązkajedliny bez szyszek oraz obszyciem obrzeży w kordonkiem kolorze dystynkcji):
• pozostali członkowie PZŁ
5. Po wygaśnięciu pełnienia funkcji prawo noszenia dystynkcji pozostaje. Dystynkcja różni się wówczas od dotychczasowej brakiem obszycia obrzeża. Nie dotyczy to Prezesa NRŁ i Łowczego Krajowego, którzy zachowują noszona dystynkcje dożywotnio.
6. Do stroju organizacyjnego przypina się odznaczenia, odznaki i oznaki organizacyjne:
a). Złom przywieszany jest 3 cm centralnie nad wpustem kieszeni,
b). Medal Św. Huberta nosi się na szarfie na szyi, ewentualnie wpina nad wpustem kieszeni,
c). odznaczenia łowieckie, lub ich baretki przywieszane są 1 cm nad wpustem kieszeni, odznaczenia regionalne przypina się na kieszeni, na niej też ewentualnie przypinamy inne organizacyjne odznaki i oznaki. Do lewej klapy wpinamy oznakę PZŁ. Członkowie honorowi wpinają Odznakę Członka Honorowego zawierającą oznakę PZŁ. Do prawej klapy wpinamy oznakę koła lub klubu łowieckiego.
d). Do stroju organizacyjnego nie należy przypinać nadmiaru odznaczeń i odznak.
II. OFICJALNY WYJŚCIOWY STRÓJ MYŚLIWSKI
Oficjalny (wyjściowy) strój myśliwski to garnitur koloru ciemnozielonego, określonego wzorcem Pantone 5535M, uszyty z tkaniny ubraniowej (wełna, elanowełna itp.). Marynarka jednorzędowa, zapinana na cztery guziki rogowe o prostych połach z lekko zaakcentowana talia. Odległość górnego guzika od krawędzi prawego przodu marynarki wynosi 2 – 2,5 cm, a dolnego guzika 4 – 5 cm. Pozostałe dwa rozmieszczone są równomiernie na linii guzików górnego i dolnego. Takie rozmieszczenie guzików wynika z poszerzenia dołem prawego przodu w porównaniu z lewym przodem o 2 – 3 cm i ma na celu niedopuszczenie do ich rozchylania się po zapięciu; guziki biegną środkiem frontu marynarki. Odległość dziurek do guzików od krawędzi lewego przodu wynosi około 2 cm. Długość marynarki – do połowy kciuka przy opuszczonej ręce. Kieszenie boczne są poziome i przykryte patkami. Na lewym przodzie marynarki umieszczona jest piersiówka na listewkę o długości 10– 11 cm. Rękawy bez stebnówek z jednym rogowym guzikiem u dołu. Z tyłu marynarka jest gładka, bez rozcięcia.
Na kołnierzu znajdują się naszywki z dystynkcjami, wykonane z aksamitu koloru ciemnozielonego.
Na ramionach znajdują się usytuowane pionowo pagoniki o wymiarach 5 cm x 2 cm, odsunięte od wszycia rękawa o 2 cm. Środek pagonika leży na wysokości szwu ramieniowego marynarki. Pośrodku pagoników przyszyte są rogowe guziki. Pod pagonikiem prawego ramienia jest płaski guziczek do przypięcia sznura.
Spodnie do stroju myśliwskiego są długie o szerokości nogawek u dołu 22 – 24 cm (w zależności od wzrostu myśliwego), bez mankietów. Przody na jedna zaszewkę. Dolne krawędzie nogawek spadają skośnie z przodu ku tyłowi, różnica skosu wynosi 3 – 4 cm. Kieszenie pionowe lub lekko skośne. Tylna kieszeń na listewkę lub z patką.
Koszula biała, krawat gładki,zielony (dopuszcza się na krawacie oznakę PZŁ), buty i pasek do spodni czarne,skarpetki czarne lub ciemnozielone.
Strój wyjściowy dla kobiet myśliwych różni się tylko konstrukcja. Posiada zaszewkę na biust, nie ma piersiówki i zapina się na damska stronę. Zamiast spodni może być gładka spódnica przykrywająca kolana.
Do munduru galowego przypina się sznur, podpięty na prawym ramieniu, zakończony metalową końcówką z logo Polskiego Związku Łowieckiego.
III. Ubiór letni
Koszula wykonana z tkaniny bawełnianej koloru ciemnozielonego określonego wzorcem Pantone 5535M. Kołnierz typu koszulowego zapinany pod szyję.
Na listewce o szerokości 3,5 cm widocznych 5 rogowych guzików. Z przodu 2 kieszenie cięte, z patkami zapiętymi na rogowe guziki. Na ramionach pionowe pagoniki o wielkości i usytuowaniu takim, jak przy stroju wyjściowym. Rękawy z mankietami zapinanymi na dwa rogowe guziki, posiadają od wewnątrz zamocowane listewki umożliwiające podwinięcie rękawów do łokcia i utrzymanie ich w zaplanowanym ładzie. Z tyłu karczek, od niego pionowa kontrafałda, zarygiełkowana na wysokości talii. Całość wystębnowana w kolorze tkaniny na stopkę (5 mm). Koszula noszona ze spodniami od stroju wyjściowego. W upalne dni dwa górne guziki u koszuli mogą pozostać niezapięte.
IV. Płaszcz jesienno-zimowy
Płaszcz wykonany jest z tkaniny wełnianej (flausz) o miękkim chwycie, koloru ciemnozielonego, określonego wzorcem Pantone 5535M.
Płaszcz zapinany pod szyję napięć rogowych guzików. Dziurki cięte pionowo, widoczne na tle pionowej listewki o szerokości 8 cm. Kieszenie lekko skośne na listewkę. Rękawy z patkami zapiętymi na rogowe guziki. Długość płaszcza do połowy kolana. Z tyłu karczek.Od karczka w dół idzie kontrafałda przytrzymana w talii dragonem z dwoma rogowymi guzikami. Całość wystebnowana w kolorze tkaniny o szerokości 1 cm.
Płaszcz w wersji wiosenno – jesiennej posiada wyłącznie podszewkę. W użytkowaniu zimowym dopina się podpinkę z rękawami lub bez nich w zależności od woli użytkownika.
Do płaszcza nosi się szal w kolorze płaszcza, czarne rękawiczki i czarne buty.
V. Kapelusz
Kapelusz filcowy w kolorze stroju myśliwskiego o główce uformowanej tak, jak typowe obecnie noszone kapelusze.Rondo o szerokości 6 cm po bokach i z tyłu kapelusza, z przodu kapelusza 7,5 cm. Rondo po bokach proste, natomiast z tyłu i z przodu uformowane lekko w dół.
